Kinderen leren tandenpoetsen met een app

Er zijn heel wat leuke apps die kinderen ondersteunen bij het tandenpoetsen. En dat kan goed uitpakken: “Voorheen was tandenpoetsen een worsteling, nu doet hij het zonder morren.”

Tanden poetsen met Glansje

Met een grote glimlach steekt Jermie (6) de tandenborstel in zijn mond. Vingervlug gaan zijn vingers over de tablet, waar de getekende prinses Glansje ook begint met het poetsen van haar tanden. “Nu gaan we verder met de bovenkant”, instrueert een tandenfee. Braaf zet Jermie de tandenborstel op de bovenkant van zijn gebit.

Een maand ervoor lag hij verdoofd in de tandartsstoel, om 8 gaatjes te laten vullen. “Het is onduidelijk waardoor die waren ontstaan”, vertelt zijn moeder.  “Hij eet amper suiker en krijgt geen zoete drankjes. Ook poetsen we zijn tanden goed. Al heeft de mondhygiënist wel een poetsinstructie gegeven.”

Via haar zus hoorde ze van de app van Glansje. “Op zich is Jermie geen moeilijke poetser, maar hij vindt zijn tanden poetsen wel een stuk leuker sinds hij de app gebruikt. Hij  weet precies wanneer hij wat moet poetsen. En hij vindt het gezellig.”

Poetsen leuker maken

Dat enthousiasme om het tandenpoetsen is precies wat Raoul Trentelman wil bereiken. Hij is de bedenker van Glansje en directeur van JTV Mondzorg voor Kids. Daarnaast ontwikkelt hij educatiemateriaal voor kinderen om de mondzorg te verbeteren. “Het idee voor Glansje ontstond toen een communicatiebureau voor jongeren voorstelde dat ik een verhaal zou schrijven wat te maken had met mondzorg voor kinderen. Ik herinner me vooral de sprookjes van vroeger, dus moest het een sprookje worden. Ik schreef over een prinses die zulke hagelwitte tanden had dat, als zij uit haar torenkamer naar de landerijen keek, de boeren een zonnebril moesten opzetten omdat haar tanden zo oogverblindend schitterden. Maar als een bakker een taart voor haar bakt, gaat het mis met het gebit van Glansje.”

Stimuleren van goed mondzorggedrag

Inmiddels is Glansje een compleet communicatie- en preventieconcept met als doel kinderen van 4 tot 9 jaar en hun omgeving - ouders, grootouders, scholen enzovoorts - te stimuleren in goed mondzorggedrag. Het concept is ontwikkeld voor en door mondzorgprofessionals, pedagogen en communicatiespecialisten. Trentelman: “De app 'De avonturen van Glansje en Tom' is bijzonder omdat hij een half jaar overbrugt, dus vanaf het moment dat het kind de tandartsstoel verlaat, tot het moment dat het weer op controle komt. Dat doen we door elke dag na het tandenpoetsen met een nieuw spelletje te belonen, zoals plakschieten, de vlucht van de tandenfee of een memoryspel. Daarnaast is er een beloningssysteem in de vorm van virtuele stickers, en uiteindelijk een cadeautje van de ouder of de tandarts zelf.”

De scores van het tandenpoetsen van het kind worden doorgegeven aan de tandartspraktijk, zodat de tandarts via een dashboard inzicht kan hebben in hoe het gaat. Hiervoor moet de praktijk van het concept gebruikmaken. “De praktijk kan het kind dan pushberichten sturen, zoals: “Poets vooral de achterkant”,” aldus Trentelman.

App biedt afleiding

Glansje is niet de eerste app die kan helpen bij het tandenpoetsen. Die komt van Oral B: Disney Magic Timer. Deze app was een uitkomst voor de moeder van Robin,  die soms letterlijk worstelde met haar peuter die niet van tandenpoetsen hield. “We modderden maar wat aan: Robin raakte al gauw verveeld en dan was het een uitdaging om die tandenborstel twee minuten in zijn mond te houden.” Via Facebook zag ze een advertentie voor de app. “Het werkte meteen: dankzij de app is Robin afgeleid en kunnen wij rustig zijn tanden poetsen. Nu poetst hij zijn tanden zonder morren zelf, mét de app.”

Helpen om 2 minuten te poetsen

Bij Disney Magic Timer scan je met een tablet je Oral B tandenborstel, alhoewel die niet per se nodig hebt om te poetsen met de app. Vervolgens verschijnt er een plaatje, dat verborgen achter tandpastaschuim is. Na twee minuten is het hele plaatje te zien. Bij de Sonicare for Kids app wordt de tijd verdeeld per kwadrant. Deze app laat het kind of de ouder precies zien waar te poetsen. “Tandenpoetsen zal nooit de favoriete bezigheid van onze zoon worden, maar het is wel fijn dat hij nu met gemak die twee minuten doorkomt. Ik denk dat het zeker van waarde is als tandartsen apps aanraden bij kinderen die moeite hebben met tandenpoetsen”, aldus Robins moeder.

Tijd is een vaag begrip

Dat advies volgt mondhygiënist Eva Bandt al op. In Kindermondzorgcentrum Snoet in Amsterdam en Kindertand Zuid Amsterdam adviseert ze kinderen regelmatig de Disney Magic Timer en Sonicare for Kids app aan: “Als de tanden van kinderen niet goed gepoetst worden, is dat vaak geen onwil van de ouders, maar ze krijgen het gewoonweg niet voor elkaar. Vooral het 2  minuten poetsen is een uitdaging, want tijd is een vaag begrip voor kleine kinderen. Ook geeft het ouders inzicht in de benodigde poetstijd. We pleiten ervoor dat je de tanden van je kind napoetst tot en met 10 jaar, maar dat is nogal lastig als je kind niet meewerkt.”

Bandt gebruikt de app al in de tandartsstoel: ze laat het kind de telefoon vasthouden, geeft tijdens het filmpje de instructie en laat daarna de ouders zelf poetsen bij het kind. “Dan zie ik ze meteen enthousiast reageren. Ik raad het trouwens niet alle kinderen aan. Alleen als ik hoor dat tandenpoetsen een strijd is of als ze te kort poetsen. De nieuwigheid van zo’n app gaat er vaak na een paar weken af, maar meestal heb je de negatieve spiraal dat het napoetsen niet lukt, wel doorbroken. Je hebt altijd ouders die anti-toestel zijn, maar veel ouders reageren enthousiast op de app.”

Tandenland: ook gericht op voeding

Deze ouders zijn ook de doelgroep die GGD Amsterdam wil bereiken met de app Tandenland, die zij onlangs lanceerde. “Uit onderzoek blijkt dat meer dan de hel­ van de vijfjarigen cariës heeft. Dit loopt op tot 72 procent op 9-jarige leeftijd”, vertelt Jessica Jansen, die als beleidsadviseur Jeugdgezondheidszorg nauw betrokken was bij het ontwikkelen van de app. “We merken dat ouders bij het poetsen behoefte hebben aan een steuntje in de rug en bovendien informatie op papier vaak niet lezen. Een app spreekt kinderen én ouders meer aan en is makkelijk in het gebruik. Na het succes van de GroeiGids app wilden we ook iets positiefs bijdragen aan de mondgezondheid van kinderen.”

In de eenvoudige app zit een timer waarop de Poetspoes een dansje doet en zingt wat er gepoetst moet worden. De app gebruikt het voorlichtingsprogramma Trammelant in tandenland als basis. Dit programma is erkend als effectieve jeugdinterventie door het Nederlands Jeugdinstituut. Jansen: “Deze app onderscheidt zich omdat we ons niet alleen op het tandenpoetsen richten maar ook op de voeding, die ook cariës kan veroorzaken.” 

Alle 4 kwadranten goed mee poetsen

Kindertandarts Sietze Kielstra is zo enthousiast over apps om beter tanden te poetsen dat hij ze ook bij zijn eigen kinderen thuis gebruikte: “Ouders denken vaak dat ze goed poetsen en zijn dan verbaasd als er gaatjes zijn”, vertelt hij. “Zo’n app is dan fantastisch, want je leert er alle 4 de kwadranten goed mee te poetsen. Kinderen doen tegenwoordig alles met de iPad en vinden dat leuk, dus je slaat 2 vliegen in één klap. Ze weten precies wanneer ze van kwadrant moeten veranderen en hebben er plezier in.” De kindertandarts werd geattendeerd op de app door een patiënt. Overigens blijken niet alle kindertandartsen op de hoogte van de apps  of er fan van te zijn. Dat verbaast Kielstra niet: “Wat conservatievere tandartsen werken misschien liever niet digitaal. Maar ik vind het een uitkomst.”

Op een speelse manier tóch goed tandenpoetsen

Draagt tandenpoetsen met behulp van een app daadwerkelijk bij aan een betere mondgezondheid van de kinderen? Wetenschappelijk onderzoek hiernaar ontbreekt. Maar Kielstra ziet kinderen die de app gebruiken wel met schonere gebitten terugkomen op de controles. “Ik zie regelmatig kinderen met een slecht gebit. Vaak gaat veel wat ik tegen hen zeg het ene oor in, en het andere oor uit. Met de app kunnen ze op een speelse manier tóch goed tandenpoetsen.”

Bandt is iets gematigder: “Ja, de kinderen komen op de controle terug met een beter gebit. Maar of dat door mijn poetsinstructie komt, of door de app, dat weet ik niet. Een kind of ouder kan netjes 2 minuten met een app de tanden poetsen, maar als hij de verkeerde techniek hierbij gebruikt, zal de plaquescore nog steeds te hoog zijn.”

Apps uit dit artikel:

• Glansje en Tom voor Android
• Glansje en Tom voor Iphone
• Tandenland (Tandenpoes) voor Android
• Tandenland (Tandenpoes) voor Iphone
• Sonicare for kids voor Android
• Sonicare for kids voor Iphone
• Disney magic timer van Oral B voor Android
• Disney magic timer van Oral B voor Iphone
   

Dit artikel is eerder verschenen in het Nederlands Tandartsenblad.